Psychoterapia osób doświadczających trudności czy cierpiących psychicznie polega na wykorzystaniu zbioru technik leczących do rozwiązania rozmaitych problemów natury psychologicznej. Wspólną cechą wszystkich tych technik jest relacja międzyludzka.
Istnieje pięć głównych kategorii nurtów teoretycznych związanych z psychoterapią:
W swojej pracy wykorzystuje dorobek podejścia psychodynamicznego i systemowego.
Psychoterapia psychodynamiczna jest metodą leczenia zaburzeń psychicznych uwzględniającą istnienie zjawiska nieświadomości. Opiera się na indywidualnym podejściu do psychopatologii pacjenta. Polega między innymi, na procesie poszerzania świadomości pacjenta o czynniki, z których nie zdaje sobie sprawy, a mają one znaczący wpływ na jego myślenie, przeżywanie i zachowanie.
Psychoterapia psychodynamiczna toczy się w oparciu o relację terapeutyczną czyli więź, jaka rozwija się pomiędzy pacjentem a terapeutą w trakcie trwania leczenia.
Według pojęcia systemowego wszyscy jesteśmy elementami systemu wzajemnie na siebie wpływającymi. Człowiek wraz z jego bogactwem życiowych doświadczeń, indywidualną strukturą biologiczną, jedyną w swoim rodzaju konstrukcją psychiczną, umiejscowiony w pewnym kontekście społecznym wymyka się wszystkim teoriom i wszelkim narzuconym ramom. Aby dobrze pomagać, trzeba możliwie wieloaspektowo zrozumieć osobę i wspierać na różne sposoby. Terapeuci nie muszą być wszechwiedzący, a ich zadaniem jest z pokorą wsłuchiwać się w pacjenta, zadawać użyteczne pytania, kwestionować nie tylko teorię, ale też samego siebie i swoje myślenie. Terror teorii może sprawić, że terapeuta będzie widział tylko to co ona podpowiada i może nie dostrzec czegoś co wychodzi poza utarte ścieżki. Model leczenia w psychoterapii systemowej uwzględnia indywidualne potrzeby klienta.
Słowo system (z greckiego systema) znaczy przedmiot złożony, stanowiący spójną całość. Nie jest przy tym prostą sumą własnych elementów składowych lecz stanowi nową jakość. O systemach możemy mówić na poziomie pojedynczych komórek, organów, organizmów złożonych, grup organizmów, organizacji społecznych, międzynarodowych, nawet wszechświatów. Mówimy też o systemach problemowych i o problemach, które tworzą swoje systemy. Każdy system aktywnie dba o swoją wewnętrzną równowagę zachowując lub zmieniając swoją strukturę. Tworzy również subiektywny obraz (konstrukt) świata, którego jest obserwatorem. Trudno zatem mówić o jednej obiektywnej prawdzie istniejącej niezależnie. Informacje płynące z systemu, wypowiadane poglądy bardziej opisują ich nadawcę niż rzeczywistość, której dotyczą. System to sposób widzenia świata. To konstrukcja myślowa tworzona przez obserwatora. Konstruktywizm stara się zatem nie tyle poznawać rzeczywisty świat, co badać jak przebiegają procesy generowania konstruktów służących rozmaitym celom stawianym sobie przez dany system. W pracy tej zarzucony zostaje model myślenia przyczynowo - skutkowego, linearnego na rzecz modelu przyczynowości cyrkularnej.
Na takim gruncie teoretycznym wyrosła terapia systemowa. Ważnym jej elementem jest zmiana oparta na różnicowaniu. W tym złożonym procesie pomocna jest terapeucie postawa neutralności. Pozwala ona zachować - przy pełnym szacunku w stosunku do systemu - dystans wobec opowieści, którą on przedstawia. Tylko wtedy powstać mogą historie alternatywne mające wartość użyteczną dla systemu. W trakcie tego procesu pomocne są pytania cyrkularne, które pozwalają odpowiadającym na nie, zmieniać perspektywę obserwacji relacji zachodzących pomiędzy pozostałymi członkami systemu. Ma szansę zaistnieć wtedy inny niż dotychczas język opowiadania o problemie. Innymi ważnymi metodami postępowania terapeutycznego są np.: zmiana kontekstu, rytuały, metafory, przeformułowania, pozytywne konotacje, praca na zasobach, paradoks i wiele innych.
Podstawowym twierdzeniem w teorii systemów jest to, że zachowanie człowieka może być zrozumiane tylko w kontekście w jakim się pojawia (zewnętrznym i wewnętrznym).
Dotyczy to także symptomów, które są szczególnego rodzaju zachowaniami, które można zmienić niezależnie od tego czy pogląd ten podziela sam pacjent. Objawy są z jednej strony fragmentem szerszej sekwencji interakcji występujących w systemie, z drugiej strony natomiast posiadają funkcje homeostatyczne mechanizmów regulujących relacje rodzinne, stabilizujących i ochraniających system rodzinny, czyli mają nie tylko stronę negatywną, ale także pozytywną dla systemu.
Zaburzenia emocjonalne ujmowane są tutaj inaczej niż w innych kierunkach terapeutycznych - nośnikiem patologii nie jest tutaj pojedyńcza osoba, pacjent, lecz cały system np. rodzinny, w którym zaburzone są relacje między jego członkami.
Procesy intrapsychiczne traktowane są jako produkt relacji między ludźmi, a nie odwrotnie. Nawet jeśli zgłaszane problemy mają długą historię, to skoro istnieją w dalszym ciągu muszą być wzmacniane przez aktualną sytuację i dlatego dla zrozumienia zachowania pojedynczej osoby mniej przydatna jest znajomość jej historii życia, niż wiedza o jej aktualnej sytuacji w rodzinie i konkretne sekwencje zachodzących tu wydarzeń.
Wynika z tego, że w terapii zajmujemy się głównie teraźniejszością w kontekście przyszłości, przeszłością zaś w o wiele mniejszym stopniu, takim tylko, w jakim jest to niezbędne np. do zrozumienia i zmiany aktualnego problemu.
Takie rozumienie zaburzenia prowadzi do traktowania jako pacjenta całej rodziny. Człowiek rodziny z objawami psychopatologicznymi nie jest traktowany jako ofiara systemu rodzinnego, lecz jako równorzędna osoba w rodzinie wspierająca lub podtrzymująca patologiczną sekwencję wydarzeń, w którą zaangażowani są wszyscy członkowie rodziny. Określa się go najczęściej mianem „zidentyfikowanego pacjenta’ lub „delegata do leczenia”.
Oczywistą konsekwencją traktowania systemu rodzinnego jako zaburzonego jest postulat oddziaływania psychoterapeutycznego wobec całej rodziny.Należy przy tym zaznaczyć, że terapia systemowa nie jest nastawiona na przepracowywanie patologii lecz na ujawnianie, określanie i rozwijanie zasobów pacjenta czy całego systemu, czyli ich niewykorzystanych możliwości.
Głównym celem terapii w tym ujęciu, odmiennie niż w innych podejściach terapeutycznych nie jest zmiana właściwości indywidualnych jednostek tworzących dany system rodzinny, lecz zmiana dotycząca funkcjonowania całego systemu - jego struktury, zasad regulujących jego funkcjonowanie, czy charakterystycznych dla tego systemu sposobów komunikowania się.